Anayasa Mahkemesi (AYM), sayıları 30 bini geçen korucuların, tutuklama, tutuklama, cebir ve silah kullanma yetkilerinin kaldırılması talebini reddetti. Ancak mahkeme, gardiyanların arama yetkisi, kimlik göstermeyen kişilerin gözaltına alınması ve kolluk kuvvetlerine teslim edilmesi şartlarında usul ve esasları belirleme görevini İçişleri Bakanlığı’na bırakan düzenlemeleri iptal etti. anayasaya aykırı.
Türkiye, 11 Haziran 2020 tarihli ve 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu ile bekçi uygulamasına geri döndü. CHP, “paralel ordu” eleştirilerine yol açan yasanın iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. İptal talebini 22 Mart’ta görüşen mahkemenin gerekçeli kararı açıklandı. Kararda bazı hususların iptal edildiği görülürken bazı kritik unsurların iptali talebi reddedildi.
Silah ruhsatı iptal edilmedi
Buna göre mahkeme, kanunun “Cebir ve silah kullanma yetkisi” başlıklı 9. maddesinde yer alan silah kullanma yetkisinin iptali talebini oybirliğiyle reddetti. Bu maddede, “Çarşı ve mahalle bekçileri, 4/7/1934 tarihli ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanununun 16 ncı maddesinde belirtilen silah kullanma ve sıkıntı verme yetkisine sahiptir” nizamnamesi yer almaktadır.
Yine, gardiyanların “toplum için olası bir tehlikeyi önlemek” amacıyla insanları makul bir nedenle durdurma ve kimliklerini sorma yetkisini anayasaya aykırı bulmadı. Korucuların “zanlıları yakalama” konusundaki adli görev ve yetkileri de kaldırılmadı.
Kararda, korucuların silah kullanma yetkisi “Söz konusu kurala göre, Anayasa’nın 17. maddesinde belirtilen nedenlere bağlı olarak kişinin yaşam hakkına müdahale edilmesi mümkündür. Ancak, toplumun asayiş, güvenlik ve huzurunu sağlamakla yükümlü olan devletin çarşı ve mahalle bekçilerinin yaşama hakkına sahip olduğu ileri sürülmüştür.Silah kullanma yetkisinin anayasal çerçevede belirtilen sınırlı hallerde ve Bireylerin, özellikle de bireylerin temel hak ve özgürlüklerine yönelik saldırıları etkisiz hale getirmek için hukuk, demokratik toplumun gereklerini ihlal etmez.
Bu yetkinin ancak 16 sayılı Kanun’un 16. maddesinde belirtilen nitelikteki saldırıları etkisiz hale getirmek için kullanılabileceği hatırlatılarak, “Dolayısıyla anılan yetkinin amaca aykırı olarak orantısız bir şekilde kullanılmasını önleyecek bir güvencenin bulunduğu görülmektedir. verilmesidir” denildi.
Gardiyanların iptal edilen yetkileri nelerdir?
Anayasa Mahkemesi, kanunun 6. maddesinde koruculara tanınan “önleyici ve koruyucu görev ve yetkilerin” bir kısmını iptal etti. İptal kararı Resmi Gazete’de yayımlanmasından 9 ay sonra yürürlüğe girer. AYM’nin iptal ettiği üç fıkra şöyle:
-Görev bölgeleri içinde bulunan konut, iş yeri ve taşıt gibi mülklerin korunmasında maliklerinin aldığı tedbirleri tamamlamak.
-Kamu düzenini bozabilecek gösteri, yürüyüş ve yürüyüşleri önlemek amacıyla genel kolluk kuvvetleri gelene kadar önleyici tedbirler almak.
– Halkın huzurunu ve huzurunu bozanların ve başkalarını rahatsız edenlerin önüne geçmek.
Anayasa Mahkemesi Fotoğrafı: Tuncay Yıldırım/DW
Önleyici tedbir olarak silah kullanma bilmecesi
Kararla ilgili olarak gardiyanlara verilen bu yetkilerin “kapsam ve sınırlarının” net olmadığına dikkat çekildi. Kararda, halkı rahatsız edecek gösteri, yürüyüş ve yürüyüşleri önlemek amacıyla verilen engelleme görevine, korucuların “zor kullanma veya silah kullanma yetkisi” verip vermediği konusunda netlik bulunmadığı vurgulandı. emir.
Engellenen bu kişiler hakkında ne tür işlemler yürütüleceğinin ve engelleme yetkisinin neleri içermediğinin netlik kazanmadığına işaret edilen kararda, “Dolayısıyla kural Türkiye’de uygulanamaz ve anlaşılır değildir” denildi. gerek halk gerekse çarşı ve mahalle bekçileri açısından tereddüt ve şüphe bırakmayacak bir yoldur.Bu durumda kişinin maddi manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına getirilen kısıtlamanın, kanunilik şartını karşılamamaktadır.
Gardiyanların üst arama yetkisi neden kaldırıldı?
Kimliğini açıklamayan kişinin “tutulması” ve derhal kolluk kuvvetlerine haber verilmesine ilişkin düzenleme de iptal edildi. Gardiyanların üst arama yetkisinin de Anayasa’ya aykırı olduğuna karar verildi. İptal edilen yönetmelikte, “Çarşı ve mahalle bekçisi, üzerinde silah veya başka bir tehlikeli madde bulunduğuna dair yeterli şüphe varsa, kendisine veya başkalarına zarar vermemek için elle dışarıdan kontrol de dahil olmak üzere gerekli tedbirleri alabilir” denildi. durdurduğu kişi veya aracında.” Bu iptal kararı 9 ay sonra yürürlüğe girecek.
Bu iptal kararının ilişkisi şu şekildedir: “Kişinin giyim ve eşyasının dışarıdan elle muayenesinin arama düzeyine ulaşmaması ve bunun sonuçlarının objektif kriterlerle tespit edilmesi şarttır. Kuralda , yukarıda sayılan durumların varlığı halinde gerekli tedbirler, yetkinin kapsamı ve sonları net olarak belirlenmemiştir.Bu prestij ile aramanın ortasında sınır belirleme konusunda kuralda bir belirsizlik vardır. kişiler ve eşyaları üzerinde manuel denetim faaliyeti.
Anayasa Mahkemesi, araçlarda yapılacak aramanın sakıncalarına da dikkat çekti: “Davaya konu kuralda, kişilerin araçlarının elle muayene edilmesini engelleyecek şeklin kapsam ve sonunun ilgili makama ulaşmasını engellediği anlaşılmıştır. arama tedbirinin boyutu belirlenmemiştir.Bu nedenle Anayasa’nın 20. maddesinde düzenlenen kişilerin özel yaşama saygı hakkına getirilen sınırlama öngörülebilir bir kuraldır.Hukuki dayanağı olmadığı sonucuna varılmıştır. dedi.
Gardiyanlar için fazla mesai iptali
Bekçilerin çalışma saatlerine ilişkin bazı maddeler de iptal edildi. Gardiyanların “haftada bir gün dinlenmek şartıyla” haftalık 40 saat çalışma süresini artırabilmelerinin önünü açan madde iptal edildi.
Yine kanunda, “Çarşı ve mahalle bekçileri, ‘güvenliği veya kamu düzenini ve görevi ilgilendiren zaruret halleri dışında’ mesai saatleri ve saatleri dışında çalıştırılamaz.’ Başka bir faktör daha vardı.
Bekçi alımı şartlarında bakanlığın yetkisi kaldırılır.
İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte korucu alımına ilişkin usul ve esasları esas alan madde de iptal edildi. Mülga bu maddede, Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde sayılan genel şartlara ek olarak, bekçi olarak çalıştırılacaklarda eğitim, yaş, sağlık ve fiziki yeterlilik gibi özel şartlar aranmıştır. Yine bekçi olarak istihdam edilebilmek için İçişleri Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikte belirlenen usul ve esaslara göre yapılacak giriş sınavında başarılı olmak gerekmektedir. Bakanlığa verilen bu iki yetkinin Anayasa’ya aykırı olduğu tespit edildi.
Öte yandan, “Polis ve jandarma teşkilatlarında istihdam edilen çarşı ve mahalle bekçilerinin amirleri meslek hiyerarşileri içinde belirlenir” kararının iptaline karar verildi.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl erişebilirim?
